Hơn 50.000 doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, trong đó không ít đơn vị lớn đứng trước nguy cơ giải thể. Đằng sau sự thua lỗ, giải thể của các doanh nghiệp này là gì? Tình trạng này có nên xem bình thường?
Kỳ 1: Ngành nào cũng… đuối
Hiện trung bình mỗi tháng tại TP HCM có trên 1.000 doanh nghiệp (DN) giải thể, ngưng sản xuất. Lạ lùng là không riêng gì bất động sản, chứng khoán, xây dựng… mà ngay cả những đơn vị sản xuất, xuất khẩu cũng… "chết như rạ".
Những tưởng khép lại năm 2011 đầy khó khăn thì sẽ giảm được số DN "chết", nhưng ngay đầu năm 2012, số lượng các công ty thi nhau công bố ngưng sản xuất càng trầm trọng hơn.
Khó khăn trải đều
Nếu như giữa đầu năm 2011, phần khó khăn thuộc về nhóm DN trong lĩnh vực xây dựng, do thị trường bất động sản đóng băng, dự án bị cắt giảm, DN xây dựng không hoạt động được kéo theo DN sản xuất vật liệu xây dựng bị đình trệ, thì từ cuối năm 2011 đến nay, phần khó không còn bó gọn nữa mà lan đều sang tất cả các ngành, lĩnh vực.
Khó khăn chồng chất khiến DN khó cầm cự. Ảnh: Như Ý.
Số liệu từ Cục Thuế TP HCM cho biết, trong 2 tháng đầu năm 2012, số lượng DN xin giải thể hoặc bỏ trốn (không sản xuất, kinh doanh) vào khoảng hơn 3.000 đơn vị. Nếu so với cùng kỳ năm 2011, con số này tăng khoảng 10 lần. Tương tự, tình hình DN xin giải thể ở Hà Nội cũng tăng cao. Theo ông Nguyễn Văn Tứ, Phó giám đốc Sở KH-ĐT Hà Nội, trong khi số DN cấp mới giảm khoảng 2,6% so với trước thì số giải thể lại tăng hơn 4 %. “Thông thường quý 1, DN rất ít khi xin giải thể, nhưng nay con số này tăng cao và có thể còn tăng trong tháng 3 này”, ông Tứ nói.
Trong danh sách số DN đã bố cáo giải thể do Sở KH-ĐT TP HCM công bố, dường như không có ngành nghề nào nằm ngoài “đợt dịch” này. Chẳng hạn, trong số 9 công ty tuyên bố giải thể vào 12/2 thì các ngành sản xuất đồ gỗ, may, bất động sản, xây dựng, vận tải, dịch vụ thương mại du lịch, đào tạo, sản xuất, khai thác vật liệu… đều có 1 đơn vị.
Khổ nhất là DN vừa và nhỏ
Tuy đa dạng về ngành nghề, nhưng theo thống kê của ông Trần Đình Cử, Phó Cục trưởng Cục thuế TP HCM, chủ yếu trong số 10.000 DN tại TP HCM giải thể năm 2011 và hơn 3.000 đơn vị đầu năm 2012 thì đều là DN vừa và nhỏ. “Những DN vốn ít, phải vay mượn (ngân hàng, các quỹ…) thực sự ngấm đòn và không gượng dậy được nữa. Hầu hết các DN công bố giải thể đều nằm trong nhóm này”, ông Cử cho biết.
Thực tế này cũng được đại diện nhiều DN đã công bố giải thể xác nhận. Ông Nguyễn Xuân Thành, đại diện Công ty sản xuất trà cà phê Hoàng Thành (Q.Bình Tân), một đơn vị vừa nộp hồ sơ giải thể, trần tình: “Làm mãi mà lợi nhuận không đủ bù chi phí, không có tiền trả lương mà ngân hàng không cho vay thêm, đành phải không làm nữa”. Trong khi đó, DN Phát Tiến Phát (Q.8), cho biết nguyên nhân do phía đối tác ở nước ngoài gặp khó khăn, thị trường thu hẹp và nguồn vốn cũng eo hẹp nên phải giải thể.
Dù cho là số DN gặp khó rơi vào nhóm phụ thuộc vốn ngân hàng, song rất nhiều ý kiến cho rằng, DN lâm vào tình trạng khó khăn như hiện nay là có sự tác động và phản ứng với chính sách còn chậm. Nhiều DN rơi vào đường cùng không phải do bản thân DN gây ra, mà do nhiều yếu tố khách quan tác động, trong đó có chính sách, môi trường, cách điều hành và ảnh hưởng của nền kinh tế thế giới. Nhưng điều đáng nói là DN giải thể, một hệ lụy rất lớn tác động đến xã hội là lượng lớn người lao động bị thất nghiệp, nợ lương, nghỉ việc, nợ bảo hiểm xã hội và ngân sách không thu được. Kỳ 2: Khi Ngân hàng buông tay